30.07.2020 54

Бүгінде адамзат өркениеттің өзгеше биігіне көтерілген үшінші мың жылдыққа қадам басқан «жаһандану» кезеңінде де тәуелсіз мемлекетіміз үшін рухани асыл мұрат болып, азаматтық парыз, ар тазалығы қала бермек. Қазіргі отандық тарих ғылымы алдында «Мәңгілік Ел» идеясын насихаттаудан туындайтын жауапты да маңызды міндеттер түр. Тарих ғылымын зерттеу мен оған тиісті баға берудегі және оны жас ұрпак санасына жеткізудегі кеңестік идеология мен пікірлерден, тұжырымдардан арылып әлемдік тарихтын кұрамды бөлшегі мен өзіндік ерекшеліктеріміз бен ұлттык болмысымызды ерекше көрсетуге мән беруіміз қажет. Халқымыздың тарихына терең зерттеулер жүргізіп, келелі тұжырымдар айтатын тарихшы қауымы. Сондықтан да қазақ қоғамына еңбегі сіңген азаматтардың ғұмырнамалық тарихын зерттеу, олардың тарихтағы алар орнын айқындау тарихшылардың еншісінде деп айтсақ қателеспеген болар едік. Қазіргі егемен ел тарих парақтарында,өткенімізді сараптап өркениетті мемлекеттер қатарына ену жолында тынбай тер төккен ел ағаларына,мемлекет тізгінін ұстаған тұлғаларға қастерлеп:қоғам,мемлекет қайраткерлері деген абыройлы атақтар беру ісі қалыптасқан.Ал,бар саналы өмірлерін өскелең ұрпақты тәрбиелеп,білім нәрімен сусындатқан ұстаздар қауымы өкілдерін осынау атақты адамдар арасынан іздеу қиынның қиыны екені де рас.Ұстаздар қауымына қастерлі атақ пен даңқты өз шәкірттері,олардың арасынан жүзден жүйрік шыққан таланттылары ғана сыйлайды.Себебі,ұстаз шәкіртімен бақытты.Атырау топырағында шәкірттері арқылы,бақыт арқалаған ұстаздар баршылық.Олардың арасында тарихшы мұғалімдерді,ғалымдарды тәрбиелеген, Шахман Нағымұлы есімі ерекше құрметке ие. Жалынды патриот, әрі ғалым, әрі киелі өнер иесі және өз мамандықтарының білгірі болып Атырау өңірінде кейінгі толқын жастарға үлгі өнеге болып жүрген тұлғалардың бірі, әрі бірегейі, тарихшы-ғалым Шахман Нағымұлы Нағымов десек қателеспеспіз..Шахман Нағымұлының өмір белестеріне көз салсақ, жоғарыда берілген азамат тұлғасының әсем айшықтарына куә боламыз. Елімізге жеңіс лебін ала келген 1945 жылы Атырау облысы Зеленый селосында колхозшы отбасында дүниеге келген Шахман Нағымұлы орта мектепті бітіргесін Гурьев педагогика институтына оқуға түсіп « тарих пәнінің мұғалімі» мамандығын алып шықты.1971 жылдан Атырау қаласының №6 және № 19 орта мектептерінде қарапайым ұстаздықтан – оқу ісі меңгерушісі, мектеп директоры қызметтерін абыроймен атқарды. 1977-85 жылдар аралығында облыстық білім бөлімі инспекторы, облыстық мұғалімдер білімін жетілдіру институтының кабинет меңгерушісі, кейін директоры қызметтерінде оқу ісіндегі жаңа бағыттарды енгізумен және алдыңғы қатарлы ұстаздар тәжірибесін таратумен айналысты.2002 жылдан бері Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университетінде « Қазақстан тарихы» кафедрасында болашақ ұстаздарға дәріс оқиды. Қай салада жүрсе де ғылыми ізденісін жалғастырды. Студенттік кезеңде басталған ғылымға деген бет алыс, кәсіби тарихшы - ұстаз қызметінде де жаңаша тың серпінмен жалғасты.2000 жылы 29-шы қазанда Ыбырай Алтынсарин атындағы Қазақ білім академиясында « Батыс Қазақстанда 19 ғасырдың 2 – ші жартысында 20 ғасырдың 1-ші жартысында білім беру ісінің дамуы» деген тақырыпта педагогика ғылымдарының кандидаты дәрежесін алу үшін диссертациясын сәтті қорғады. Өлке халық ағарту ісінің қалыптасу және даму тарихын зерделейтін тың материалдар негізінде 1999 жылы « Атырау - білім өлкесі» атты зерттеу еңбегі, 2003- 2008 жылдары 3 томдық « Атырау мұғалімдерінің энциклопедиясы» сынды еңбектері жарық көрді. Қазақстан жоғары мектебі ұстазы ретінде, болашақ мамандарға сапалы білім нәрін берудегі ізденісінде де көп ізденіп, оқитын дәрістерін шығармашылықпен дамыта отырып 2010 - 2012 жылдары Білім министрлігі мақұлдап «Мәдениеттану» және « Қазақ халқының рухани мәдениетінің тарихы» атты оқулықтары республикалық баспадан шығып студенттер қауымының көзайымына айналды.Білім саласы тарихының шын маманы ретіндегі азаматтық ұстанымы Шахман Нағымұлы ізденістеріне өзінше әр беріп 1930-1950 жылдары « қызыл империяның» мұғалім мамандарына, көзі ашық зиялы қауым өкілдеріне қарсы жасаған «жазалау» науқанын тарих парақтарына жазып, тиісті әділ бағасын берудеге итермеледі. Сол бір «зұлмат» жылдар тарихына қатысты деректерді тірнектеп жинап, талай рет Ұлттық қауіпсіздік комитеті мұрағатын ақтарды, «нәубет» құрбандарының көзі тірі ұрпақтарын іздестірді.Әріптес ғалымдармен байланыс және тынымсыз ізденіс нәтижесінде, жақында Астанадағы «Фолиант» баспасынан «Азалы ақ кітап» басылып шығып, оқырманға жол тартты. Кітапта «халық жауы» ретінде ең жоғары жазаға (ату-Л.Б., Қ.С) кесілген мұғалімдер:Адаев Иманғали,Дүйсенғалиев Мергенғали,Адлер Франц Петрович,Ибрашев Қазмұқаш,Исмурзин Өмірзақ,Ким Чан Се,Сан Хи,Сухарев Сергей Иванович,Таңқыбаев Әбілғали,Тыншимов Рахманберді есімдерімен қатар репрессияға тартылған Атыраулық 48 зиялы азаматтардың өмірдеректері беріледі.Бүгінгі күндері қазақ тарихын жаңаша көзқараспен зерделеу бағытында да тынбай еңбектеніп, Атыраулық ақын-жыраулар Мұрат Мөңкеұлы, Ығылман Шөрекұлы т.б., шығармаларының тарихи дерек ретіндегі қырларын зерттеу үстінде. Шахман Нағымұлы– өнегелі жанұя басшысы,ұл мен қыз өсіріп, тәрбиелеген қадірменді әке,немере-жиендерінің сүйікті атасы.Ол-туысқандарына,жолдастарына,әріптестеріне адал,абзал жан. Әр кез қарбалас іс басында жүрген ғалым - ұстаздың биік болмысы, оның азаматтық қырларын айшықтайтын іспетті.Себебі, бұл қатарларынан әр кез алда жүріп күнделікті өмірдің терең ағысына қарсы жүріп шыныққан азамат үшін табылған нақыл іспетті.Азаматық тұлғасын айшықтаған ғалымдық,ұстаздық болмысы Шахман Нағымұлының асар асуы әлі де алда, болашағы жарқын екенін аңғартады. Лесқали Бердіғожин Тарих ғылымдарының докторы

Тізімге қайта оралу