30.05.2024 437

Бүгін 30 мамырда Х.Досмұхамедов атындағы Атырау университеті «Х.Табылдиев атындағы Атырау өңірінің тарихы, археологиясы және этнологиясы» ғылыми-зерттеу институты, Қазақстан және дүниежүзі тарихы кафедрасы ғалымдарының қатысуымен университетте «Профессор Хисмет Табылдиев және өлке тарихы: ХХ ғасырдың 20-30 жылдар ақиқаты» тақырыбында 31 мамыр – саяси қуғын-сүргін және ашаршылық құрбандарын еске алу күніне орай дөңгелек үстел ұйымдастырылды. Атыраулық тарихшылар өткен ғасырдың 20-30 жылдарындағы Қазақстандағы және жалпы Кеңес Одағындағы саяси үдерістер, жекелеген тұлғалар тарихы, саяси репрессия құрбандары, саяси репрессияның бүгінгі Қазақстанның саяси-қоғамдық дамуына әсері, саяси қуғын-сүргін тарихының зерттелуі туралы пікірлерін ортаға салды. Саяси репрессия тарихын жан-жақты зерттеу үшін Қазақстан Республикасының Президенті Қ.Тоқаевтың 2020 жылғы 24 қарашадағы «Саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі Мемлекеттік комиссия туралы» Жарлығына сәйкес Атырау облысында Саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі өңірлік комиссиясы 2021-2023 жылдары жұмыс жасаған болатын. Осы комиссия құрамында университеттің де ғалымдары зерттеу жұмыстарын жүргізді. Атап айтқанда, Қазақстанның батыс өңірінде болған көтерілістерді басу кезінде (1928-1932жж.) сотсыз немесе тергеусіз атылған саяси қуғын-сүргін құрбандарын, сондай-ақ соттан тыс және сот органдарының осы көтерілістерге қатысқаны және қолдағаны үшін қуғын-сүргінге ұшырағандарын зерттеу, қорытынды жасау және саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтау бойынша ұсыныстар дайындау, Кулактар, байлар, жартылай феодалдар (орта шаруалар) және шаруалардың аяқталмаған қуғын-сүргін құрбандарын зерттеу, Большевиктік-сталиндік режимнің шаруаларға қарсы күшейтілген ұжымдастыру, сатып алу және басқа да саяси науқандарының құрбандарын ақтау, 1916-1930 жж. мемлекеттің жазалаушылық әрекеттері мен биліктің саяси қуғын-сүргін кезіндегі түрлі зорлық-зомбылық саяси науқандар мен ашаршылық кезінде Қазақстаннан кетуге мәжбүр болған қазақстандық босқындарды зерттеу, Саяси қуғын-сүргін құрбандары-дәстүрлі діни өкілдерін ақтау үшін зерттеу, Ақталмаған қазақстандықтар – Гурьев облысында орналасқан НКВД ГУЛАГының лагерінде болған саяси қуғын-сүргін құрбандары, Қазақстанның Тәуелсіздігі мен аумақтық тұтастығы үшін жеке күрескен адамдардың, сондай-ақ осы идеялар үшін адамдардың саяси баяндамаларына қатысушылардың (адамдар тобының), қоғамдық және саяси ұйымдардың,сондай-ақ қызметтік, ғылыми, мәдени және басқа салалардағы идеялары үшін мемлекеттік қудалауға және қуғын-сүргінге ұшыраған адамдарды толық құқықтық және саяси ақтау, 1939-1945жж. фашистік Германия, Финляндия және басқа Еуропа елдерінде қамауға алынған қазақстандық әскери тұтқындары, сондай-ақ «Түркістан легионында» уақытша болған қазақстандық әскери тұтқындарды, Қазақстанға күштеп көшірілген халықтар мен арнайы қоныстанушылардың ақталмаған қуғын-сүргін құрбандарын анықтау мен ақтау жөніндегі жұмыс топтары құрылып, зерттеулер жүргізген еді. Дөңгелек үстел барысында тарих ғылымдарының докторы Алдар Сарсенов сталиндік репрессияның қазақ халқының сапалық және сандық құрамын жоюға бағытталғанын, тарих ғылымдарының кандидаты Гүлжамал Қаленова саяси құрбан болған тұлғалар тарихындағы әлі де ақтаңдақтарды терең зерттеу қажеттігі, тарих ғылымдарының докторы Аққали Ахмет жергілікті және орталық архивтердегі құжаттар, тарих ғылымдарының докторы Жамиға Таңатарова профессор Хисмет Табылдиевтің XX ғасырдың 70-80-ші жылдарында-ақ саяси репрессия тарихына зерттеулер жазып, бүгінгі зерттеулерге жол салғанын атап өтті. Сонымен қатар дөңгелек үстел жұмысына Атырау облысындағы Қазақстан халқы Ассамблеясы «Қоғамдық келісім» мекемесі жанындағы Ғылыми-сарапшылық тобының мүшелері қатысты.

Тізімге қайта оралу