1990-жылдардың ерекшелігі жоғары оқу орны тарихында бұл жылдар Кеңестер Одағының ыдырауының және егеменді мемлекет Қазақстан Республикасының құрылуының заңды нәтижесі болған тез қарқынмен дамыған өзгерістер жылы болды.

1994 жылы 23 мамырдағы Министрлер Кабинетінің шешімімен Атырау педагогикалық институтының ғұлама ғалым, профессор Халел Досмұхамедовтың есемінің берілуі Атырау облысы жұртшылығының мәдени өмірінде ерекше оқиға болып табылады. Халел бабамыздың есімінің ортамызға қайта оралуы оның жан-жақты сарқылмас ғылыми мұрасын зерделеуге және Халел тағылымын терең зерттеуге мүмкіншілік жасады.

Жоғары білім беруді одан әрі жетілдіру, мамандар мен ғылыми-педагогикалық кадрлар даярлау аймақтың жүйесін дамыту мақсатында Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинеті өзінің 1994 жылғы 2 маусымдағы қаулысымен Халел Досмұхамедов атындағы Атырау педагогика институты - Халел Досмұхамедов атындағы Атырау университеті болып қайта құрылды. Оның құрамына Халел Досмұхамедов атындағы Атырау университетінің мұнай және газ институты болып аталған Қазақ ұлттық-техникалық университетінің Атырау филиалы, Халел Досмұхамедов атындағы Атырау педагогика институтының Ақтау филиалы, Атырау педагогика училищесі, Атырау политехникалық техникумы және облыстық мұғалімдер білімін жетілдіру институты енгізілді.

Кейіннен Атырау университетінің құрамындағы оқу орындары өз алдына жеке оқу орындары болып қайта құрылды.

Халел Досмұхамедов атындағы Атырау университетінің ашылуына сәйкес оқу орны республикамыздың батыс өңіріндегі ең ірі білім ордасына айналуының негізгі талаптарына университеттің ғылыми-педагогикалық кадрлармен толығу, оқу-материалдық базасын жақсарту және қазіргі уақыт талабына сәйкес жергілікті аймақтың ерекшеліктерін ескере отырып, сапалы мамандар даярлау жатады.

80-жылдары институтта 6 факультет болса 2000 жылы университетте факультет саны 9-ға жетті. 30 мамандық бойынша 24 кафедра кадрлар даярлауды іске асырды. Жоғары оқу орны университет мәртебесін алғаннан кейін педагогикалық мамандықтармен қатар, 90-жылдардан бастап, шет тілі (ағылшын тілі), «Еңбек және бизнес негіздері», «Қаржы және несие», «Психология», «Экономика және менеджмент», «Заң негіздері және экономика», «Құқықтану», «Педагогика және психология», «Кеден ісі», «Экономика», «Менеджмент», «Әлеуметтік педагогика» т.б. мамандықтар бойынша маман кадрлар даярлай бастады.

1990-шы жылдарда университет профессор-оқытушы құрамының ғылыми мүмкіншілігі өте тез қарқынмен өсті. Барлығы 437 адамнан тұратын профессор-оқытушы құрамының, оның ішінде 181-нің ғылыми дәрежесі мен атағы болды, оның ішінде 5 академик, 43 ғылым докторлары мен профессорлар, 132 ғылым кандидаттары мен доценттер болған еді. Университетіміздің көптеген тәжірибелі оқытушыларына «Атырау университетінің профессоры», «Атырау университетінің доценті» академиялық атақтары берілді.

Университетіміздің ғылыми өмірінде ерекше оқиғаның бірі - алғаш рет 1994 жылы университетте 4 мамандықтан жалпы педагогика, философия, Қазақстан тарихы, физиология мамандықтары бойынша өз аспирантурасының ашылуы. Педагогика ғылымдарының докторлары, профессорлар Иманғалиевтің А.С., Сейталиевтің Қ.Б., философия ғылымдарының докторы, профессор Ермековтің Қ.Е., тарих ғылымдарының докторлары, профессорлар Табылдиевтің Х.Б., Қыдыралиннің Ү.С., мал дәрігерлік ғылымдарының докторы, профессор Хамиевтің С.Х. жетекшілігімен жас ғалымдар тобы қалыптасып, ғылыми мектеп негізі қаланды.

1990-шы жылдар аяғы мен 2000-ші жылдар басында университет әкімшілігі ҚР Ұлттық ғылым академиясының және еліміздің жоғары оқу орындарының көрнекті ғалымдарын университетке жылма-жыл жоспарлы шақыруды жүзеге асырды. Алыс-жақын шет елдерден ғалымдар шақыру, студент алмасу тәжірибесі кеңінен қолданылды. 2000 жылдың өзінде университетте 17 ғылым докторы лекция оқып, жас оқытушыларға ғылыми-әдістемелік көмек берді.

Олардың ішінде еліміздің көрнекті ғалымдары ҚР Ұлттық ғылым академиясының академиктері, заң ғылымдарының докторы, профессор Зиманов С.З., академик, философия ғылымдарының докторы, профессор философия, саясаттану институтының директоры Нысанбаев Ә.Н., ғылым докторы, профессор, Білім академиясының президенті Озғанбаев Ө.О., Баймұханов Б.Б., Балтабаев М.Х., Қабдыхайыров К.К., Сабыров П.С., филология ғылымдарының докторы, профессор Негимов С.Н., тарих ғылымдарының докторы, профессор Ермұханов Б.Е., биология ғылымдарының докторы, профессор Бекенов А.Б. және т.б. Осы жылдары университеттің оқытушы-профессорлар құрамы республиканың белгілі ғалымдарымен толықты. Олардың қатарында университетімізге профессорлық қызметке ауысып, университет үшін ғылыми кадрларды даярлауда ерекше еңбек еткен әдебиеттанушы ғалым, республиканың халық жазушысы, филология ғылымдарының докторы, профессор З.Қабдолов және республиканың бірнеше мәдени қайраткерлері бар.

Атырау университеті шетелдің, атап айтқанда, Америка,  Финляндия, Корея, Түркия, Иран, Польша, Венгрия, Ресей жоғарғы оқу орындарымен тығыз байланыстар орната бастады.

Американың Нью-Мексико, Сан-Диего мемлекеттік университетімен өзара байланыс туралы шарт жасады. Атырау университеті Дағыстан, Қалмақ, Гилян, Горган, Мазандаран (Иран Ислам Республикасы), Азербайжан, Астрахань, Ақтау, Атырау оқу орындарынан құралған Каспий жағалауы мемлекеттерінің университеттері Ассоциациясының мүшесі. Университет Ассоциациясының штаб-пәтері Астрахань мемлекеттік техникалық университетінде орналасқан.

Халел Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университетінің заман талабына сай өркендеуі 2000 жылдардан кейінгі онжылдықта ерекше көрініс таба бастады. Университеттің оқу үдерісі, оқу-әдістемелік жұмыстары  Қазақстан Республикасының “Білім туралы” Заңына, Қазақстан Республикасы Президентінің халыққа Жолдауларына, ҚР білім беруді дамытудың Мемлекеттік бағдарламасына, Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулыларына, Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің бұйрықтары негіздерінде қабылданған Ережелерге сәйкес атқарылды. Университеттің 2008-2012, 2012-2016 жылдарға арналған стратегиялық даму жоспары жасалып, Ғылыми, оқу әдістемелік Кеңес және ректораттың шешімдеріне орай оқу үдерісін жетілдіру, ғылыми және білім берудің әдістемелік деңгейін арттыру мен жоғары білімді мамандарды даярлауды қайта құруға қатысты нақты жұмыстар университет ұжымы тарапынан атқарылуда.

Бәсекеге қабілетті мамандар даярлауды тиімді ұйымдастыру мақсатында оқу орнында бірқатар құрылымдық өзгерістер жүзеге асырылды. Осыған орай  университеттің қызметі төмендегідей басты бағыттарды қамтиды:

-  оқу үдерісін ұйымдастыруды жетілдіру және оқу-әдістемелік жұмыстар;

- оқытудың инновациялық технологияларын оқу үдерісіне енгізу және жаңа ақпараттық технологиялар;

- ғылыми-зерттеу жұмыстары және халықаралық байланыстар;

- материалдық базаны нығайту;

- мемлекеттік тілді дамыту;

- білім беру мекемелерімен байланыс;

- университет түлектерін жұмысқа орналастыру жұмыстары;

- тәрбие жұмыстары, салауатты өмір салтын насихаттау, студенттер мен қызметкерлерді әлеуметтік қорғау.

Аталған жұмыстар төмендегідей бөлімдер мен құрылымдар арқылы іске асырылды:

- 1 департамент: оқу  үдерісін  ұйымдастыру және бақылау департаменті;

- 2 басқарма: қаржы-экономикалық және әкімшілік-кадр басқармалары;

- 8 факультет: экономика және құқық факультеті, математика, физика, математика және ақпараттық технологиялар факультеті, әлем тілдері факультеті, тарих-филология факультеті, педагогика, психология және өнер факультеті, жаратылыстану факультеті, қашықтықтан оқыту, жоғары оқу орнына дейінгі дайындық факультеті;

- 43 мамандық  бойынша  кадрлар  дайындайтын барлығы 31 кафедра;

- ғылыми кітапхана;

- жаңа ақпараттық технологиялар орталығы;

- баспахана;

- «Университет тарихы» мұражайы және археология-этнографиялық мұражай;

- көптілді білім беру орталығы;

-«Халелтану» ғылыми-зерттеу зертханасы, мұнда Х.Досмұхамедовтың шығармашылық мұрасы зерттеледі;

- 6 ғылыми-зерттеу орталығы және 3 ғылыми зертхана (педагогикалық валеология, қоғамдық зерттеулер, экология);

- Интернет-клуб, электрондық зал, электрондық оқулықтар дайындайтын зертхана, ғаламторлық әлемдік желісіне қосылған компьютер кластары, өз web-сайты бар;

- адамгершілік-рухани білім беру жобасының авторы С.А.Назарбаеваның жетекшілігімен жасақталған арнайы курс жүргізілетін Өзін-өзі тану орталығы;

- тұрақты шығарылатын «Университет» газеті;

- «Хабаршы» ғылыми журналы;

- «Жайық» спорт кешені мен жабық спорт залы, стадион;

- 8 оқу ғимараты мен 2 жатақхана;

- медициналық бөлімше;

- баспасөз қызметі;

- мониторинг және менеджмент бөлімі.

2009-2010 оқу жылынан бастап «Тілдердің үштұғырлығы» Қазақстан Республикасында Көптілді білім беруді дамыту тұжырымдамасының жобасына сай білім беру жүйесінде бірнеше тілді меңгерген, бәсекеге қабілетті маман даярлау мақсатында университеттің Ғылыми Кеңесінің шешімімен көптілді білім беру орталығы ашылды. 2012 жылдан Лингвистикалық орталық жұмыс жасайды.

Тәуелсіздік жылдарында 14 мамандық бойынша магистратура және 2010 жылы 4 мамандықтан PhD докторантура ашылып, университетте докторлық, кандидаттық диссертация қорғау бойынша мамандандырылған кеңес жұмыс жасады. Қазіргі таңда 14 мамандық бойынша магистратура магистрлер дайындалды.

Университеттің профессор-оқытушылары АҚШ, Ресей, Түркия, Украина, Өзбекстан және Қазақстан ғылыми орталықтарымен тығыз байланыста. Мәселен: физика, математика және ақпараттық технологиялар факультетінде профессорлар, ғылым докторлары Е.А.Гребеников (РҒА есептеу орталығы, Мәскеу), Н.Т.Темірғалиев (Н.Гумилев атындағы Евразиялық ұлттық Университеті), Б.Б.Баймұханов (Ы.Алтынсарин атындағы ҚБА), К.К.Қабдыхаиров (аль-Фараби атындағы ҚазҰУ), К.К.Тәжімұратов (Жұбанов атындағы Ақтөбе университеті), С.Е.Шәкілікова (Ы.Алтынсарин атындағы ҚБА), Ш.Қ.Шункеев (Ақтөбе педагогикалық институты) студенттерге және факультет оқытушыларына математика, физика және информатиканың заманға сай проблемалары жөнінде кафедралардың шақыруымен дәрістер оқыды.

Сонымен бірге, Қазақ Ұлттық Академиясының Математика институты, аль-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Л.Н.Гумилев атындағы Евразия ұлттық университеті, Е.Букетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті, Ш.Уалиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті, Астрахань мемлекеттік университеті (Россия), Атырау мұнай және газ институтымен т.б. әдістемелік және ғылыми байланыста жұмыс жасайды.

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті қоғам қажеттіліктеріне сәйкес алдына тың міндеттер қойып отыр. Ең бастысы - бәсекелестікке төтеп бере алатын мамандар даярлау. Себебі дамыған елдердің тарихын саралау олардың білім мен ғылымды, жаңа технологияларды жетілдіру арқылы экономикалық өрлеуге жеткенін көрсетеді. Қазақстан тәуелсіздігінің алғашқы жылдарында еліміз өзінің табиғи байлықтары негізінде экономикалық тәуелсіздікке қол жеткізді. Ендігі кезекте шикізат көздерін өндіріп қана қоймай, оны өңдейтін салаларды, жаңа инновациялық технологияны дамытуды заман талап етуде. Ал ол білім мен ғылымсыз, білікті мамандарсыз мүмкін емес. Осы міндеттерді Атырау мемлекеттік университеті де жүзеге асырып келеді.

Бүгінде оқу орны 46 мамандық бойынша бакалаврлар және 14 мамандық бойынша магистрлер даярлауды жүзеге асырады. Университетте 500-ден астам оқытушы- профессорлар еңбек етсе, олардың 200-і ғылым докторлары мен ғылым кандидаттары, профессорлар мен доценттер, философия докторлары .

 

Тізімге қайта оралу