БІЗДІҢ КҮШІМІЗ – БІРЛІКТЕ: 1 МАМЫР - ҚАЗАҚСТАН ХАЛҚЫ БІРЛІГІ КҮНІ
Х. Досмұхамедов атындағы Атырау университетінде студенттерге ұлттық бірлік пен қоғамдық келісім құндылықтарын сіңіруге, ғылыми жұмыстарға қатысуға бағытталған 2015 ж. бері Қазақстан халқы Ассамблеясы Институты тиісті бағыттар бойынша қызметін жүргізуде. Мемлекеттік этносаясатты іске асыру бағытында ҚХА Институты және университеттің факультеттері мен кафедралары арасында тығыз байланыс орнатылды. Университеттің гуманитарлық ғылым, көптілді білім беру, инновациялық білім беру факультеттері Қазақстан және дүниежүзілік тарихы, әлеуметтік гуманитарлық пәндер, басқа да кафедраларында «Қазақстан халқының тарихы мен мәдениеті», «Мәңгілік ел» пәндері және «Қазіргі Қазақстанның тарихы», саясаттану, философия пәндері аясында этносаралық қатынастар тақырыптары бойынша дәрістер жүргізіледі. Тарих ғылымдарының докторы, профессор Ж.Ү. Қыдыралинаның Астана мен Алматы баспаларында жарық көрген «Межэтнические и межконфессиональные отношения в Казахстане: история и современность» оқу құралы, ғылыми еңбектері «Межэтнические и межконфессиональные отношения в Казахстане: теория и практика регулирования», «Этнос и религия в Казахстане: история и судьбы», «Депортированные в Казахстан народы: история и современность», «Корейцы в Прикаспии», «Нация и история», «Казахская интеллигенция и национальный вопрос. ХХ в.», Атырауда басылып шыққан педагогика ғылымдарының кандидаты Ш. Нағимовтың екі тілдегі «История духовной культуры казахского народа», филология ғылымдарының кандидаты М.Т. Мукашеваның үш тілде «Мәңгілік ел» оқу құралдары, тарих ғылымдарының докторы Л.Б. Бердығожиннің «Атырау этностары. Этносы Атырауской области. Ethnoses of Atyrau» иллюстрациялық фотоальбом кітабы және т.б. студент және ғалымдар арасында оқу мен ғылыми зерттеу процессте пайдаланылады.
Отанымыздағы этносаралық келісім мен төземділікті насихаттаушы және маңызды әлеуметтік зерттеулер жүргізітін орталыққа айналған Қазақстан халқы Ассамблеясының орны ерекше. Оған дәлел университетте атқарылып жатқан келесі іс қымылдар. Этносаралық қатынастар саласындағы мемлекеттік саясатты сараптамалық сүйемелдеу үшін университеттің жетекші ғалымдары, тарих, философия ғылымдарының докторлары А.Қ. Ахмет, Л.Б. Бердығожин, Ө.Қ. Бекежан, тарих, философия, филология ғылым кандидаттары, сондай ақ ректорат өкілдері, декандар Г.Қайырғалиева, А.А. Сұлтангубиева, С.Б. Аймуратов, Б.Б. Қорған, т.б. Атырау облысы ҚХА Ғылыми сараптамалық тобының (ҒСТ) мүшелері ретінде белсенді жұмыстар атқарады. Атырау облысы ҚХА Ғылыми сараптамалық тобының төрағасы - университтетің басқарма төрағасы, ректор С.Н. Идрисов.
Қазақстан халқы Ассамблеясын, оның Ғылыми-сараптамалық кеңесінің және этномәдени бірлестіктердің мүшелері ҚР Президентінің тиісті Жарлығын жүзеге асыру аясында Саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі Мемлекеттік комиссияның жұмысына белсенді қатысуда. Атырау университетінің басқарма төрағасы, ректор және 16 тарихшы, философ, саясаттанушы ғалымдары Саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі Мемлекеттік комиссияның жұмысшы тобының мүшесі және аймақтық комиссиясының, оның жұмысшы топтарының жетекшілері мен мүшелері, облыс этномәдени бірлестіктерінің өкілдері республикалық орталық және жергілікті мемлекеттік мұрағаттарында, оның ішінде арнайы органдарының архивтерінде жүмыс атқаруда. Оларға жүктелген жұмысты тиімді орындау үшін университетте барлық жағдай жасалды. Комиссия және оның жұмысшы топтарының мүшелерінің қатысуымен ғылыми әдістемелік семинарлар, халықпен кездесулер, аудандарға экспедициялар өткізіледі. Қазақстан этностарының тарихы мен мәдениеті, зобалаң жылдары халықтың қасіреті туралы тақырыптары бойынша ұстаз ғалымдар студенттік және магистрлік ғылыми жұмыстарға жетекшілік етеді, БАҚ өкілдеріне сұхбаттар беріп, ғылыми басылымдарда жариялымдық белсенділікті көрсетуді. Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 30 жылдығына арналған «Бейбітшілік пен келісім жолымен» атты республикалық телевизиялық каналдарында көрсетілген фильмнің кейіпкерлері арасында Х. Досмұхамедов атындағы Атырау университетінің оқытушысы, көпұлтты шаңырақтың, корей этномәдени бірлестігінің өкілі Вера Шин және танымал кәсіпкерлер Владимир Розметов пен оның қызы, университетіміздің түлегі, Қазақстан халқы Ассамблеясының «Жаңғыру жолы» республикалық жастар қозғалысы жетекшілерінің бірі Тамила Розметова сұхбаттар берген.
Қазақстан халқы Ассамблеясы облыстық Ғылыми сараптамалық тобының мүшелері студенттер мен магистранттарға этносаясат, Қазақстан этностарының тарихы мен мәдениеті саласында дипломдық және магистрлік диссертация жұмыстарына жетекшілік етеді. Ассамблея тарапынан отандық пен бірлікті дәріптеуге арналған жыл сайын өткізілетін республикалық және аймақтық үздік ғылыми жобалар конкурстарына университеттің профессорлік оқытушылық құрамының өкілдері мен студенттері, магистранттары қатысып, жеңімпаз орындарға ие болады. Жыл сайын университетімізде Қазақстан халғы Ассамблеясы өкілдерінің қатысуымен ғылыми конференциялар өтеді. Біздің күшіміз – бірлікте және адал еңбекте. Алғыс айту күні Атырау университетінде өткен «Бірлік пен келісім - басты құндылық» ғылыми-практикалық конференцияның түйіні осы тұжырымның аясында тарқатылды. Ғалымдардың, сарапшылардың ғылыми тұрғыда жасалған баяндамалармен қатар шараға қатысқан өңірдегі этномәдени ұйымдары өкілдерінің студент жастарға айтылған ойлары, өсиеттері зор әсер қалдырды. Қазақстан халқы Ассамблеясының кәсіпкерлер қауымдастығының төрағасы Владимир Розметов өз отбасысы түрлі ұлт өкілдерінен бас қосқанын атап өтті. Бұл әулеттің ата-бабасы 1927 жылғы репрессия кезінде қазақ жеріне жер аударылып келген. «Менің әкемнің ұлты неміс, анам - қазақ қызы, қазақ, кәріс ұлтынан алған келіндерім бар, қазір 4 немеремді қызықтап отырмын», - деді кәсіпкер. Балаларының бары ауыл шаруашылығында еңбек етуде. Сол сияқты, Аққыстау селосынан «Вайнах» шешен-ингуш этномәдени бірлестігінің төрағасы Зелимхан Зубариев те отбасымен бірге мал және егіс шаруашылығымен айналысады. «Немерелерім оқудан босаған демалыс күндері қолдарына қамшыдан бастап кетпен-күрегіне дейін алып, шаруамен шұғылданады» деген кәсіпкердің сөзіне конференция қатысушыларының үлкені де жасы риза болды.
Жалпы айтқанда, бірлігіміздің ұйтқысы болған Ассамблея өзінің өміршіндігін дәлелдеді, іргелі институтқа айналды. Ассамблея дамып, оның кең алуан құрылымдықтары көбейіп келеді. Оның қазақстандық қоғамындағы орны ерекше. Еліміздегі барлық этностың басын біріктіретін бірегей құрылым тұрақтылықты сақтап, республиканың ілгерілей дамуы үшін маңызды роль атқарады. Бірлік барлық мемлекеттік және қоғамдық институттарының өзара ынтымақтастығы, әрекет ету, қарқынды жұмыс арқылы ғана келеді. Атырау облысы Қазақстан халқы Ассамблеясы, облыстағы Достық ұйі жемісті жұмыс атқаруда. Мұнайлы өңірде 18 этномәдени бірлестік тіркелген. Олардың мақсаты - ұлттық салт-дәстүр, әдеп-ғұрып, өнер мен мәдениетті қалыптастыра отырып кейінгі ұрпаққа өнегесі мол тәрбие беру.
Жыл сайын 1 мамыр дәстүр бойынша елімізде Қазақстан халқы бірлігі күні деп белгіленген мейрамы қарсаңында Қазақстан халқы Ассамблеясының сессиялары шақырылады. Биылғы 2022 жылы алдағы 28-29 сәуірде Ассамблеяның қатар XXX және XXXI сессиялары өтеді. Қазіргі мемлекетімізде және қоғамыздағы жағдайда Президенттің саяси өзгерістерді жүзеге асыруға бағытталған жаңа саяси бастамалары аясында Қазақстан халқы Ассамблеясының және оның қоғамдық құрылымдардың рөлі мен маңызын қарастыру қажет екені сөзсіз. Осы және басқа да мәселелер Президент Қ.-Ж. Тоқаевтың төрағалығымен «Ел бірлігі – жаңарған Қазақстанның негізі» атты күн тәртібімен 29 сәуірде өтетін ҚХА-ның сессиясында талқыланады. Онда үш секцияда пікірталастар жоспарланған: 1) «Ұлт келешегі және ҚХА-ны жаңғырту», 2) «Халық бірлігі, білімнің, мәдениеттің және азаматтық қоғам мен бұқаралық медиа институттарының рөлі», 3) «Қазақстан халқы Ассамблеясының жастар сессиясы».
Ассамблеяның әрбір сессиясы Қазақстанның коғамдық-саяси, әлеуметтік-мәдени өміріндегі маңызды оқиға. Біздер Қазақстан халқы Ассамблеясымен байланысты адамдар үшін Ассамблея өміріміздің, қызметіміздің бөлігіне айналды. Бүған қатысты ой идеялар, жасалып жатқан істер шабыт, серпін беріп шығармашылық табыстарға жетелейді.
Мемлекеттік этносаясаттың қағидаларын іске асыру, отаншылдықты, жалпыұлттық бірлікті, егемен еліміздің баға жетпес байлығын кейінгі ұрпақтар үшін сақтау - бұл барлығымызға ортақ міндеттерді Ассамблеяның ғылыми сарапшылық қауымдастығы өкілдері ерекше сезінеді.
25 сәуір 2022 ж.
Қыдыралина Жанна Үркінбайқызы -
Х. Досмұхамедов атындағы Атырау университеті
Қазақстан халқы Ассамблеясы Институтының
директоры,
тарих ғылымдарының докторы, профессор,
Қазақстан халқы Ассамблеясының мүшесі
ПІКІРЛЕР